Drewniany polichromowany, złocony. Wymiary: 299 x 200 cm. Figura Jezusa 272 x 190 cm. Krucyfiks z ok. 1400 roku. Autor i pochodzenie Krzyża nieznane.
Obok zakrystii wisiał w starszej, gotyckiej świątyni ( może na belce tęczowej?). W trakcie przebudowy bernardyńskiej światyni w latach 1751-65 został umieszczony w tutejszej wnęce specjalnie do tego celu przygotowanej i ozdobionej polichromią. Przeniesienie to wiązało się niewątpliwie z planami urządzenia nowego, jednolitego wyposażenia wnętrza kościoła, w tym wstawienia w latach 70-tych XVIII w. nowego ołtarza głównego, dzieła warsztatu Polejowskiego, działającego jednocześnie w ówczesnej kolegiacie sandomierskiej.

W drugiej połowie XIV w. ukształtował się charakterystyczny styl dla rzeźby drewnianej, zwany stylem "międzynarodowym", "pięknych Madonn" lub "stylem pięknym". W tym stylu np. fałdki cienkiej tkaniny rysują się linearnie drobnymi poprzecznymi marszczeniami blisko ciała. Narzucone na ramiona tkaniny u Madonn opadają wzdłuż boków dekoracyjnymi rulonami o brzegach układających się od góry w zygzakowate wiszące festony. Podobne cechy charakteryzyją perizonium Chrystusa na Krzyżu. Perizonium (przepaska na biodrach) jest tematem ikonograficznym i podlegała z biegiem czasu zmianom do tego stopnia, że stała się jednym z elementów datujących sceny Ukrzyżowania.

Brane są pod uwagę jej długość, sposób ułożenia, ścisłe przyleganie do ciała lub dekoracyjne rozwiewanie. Drugim zagadnieniem ikonograficznym jest rozumienie krzyża jako kwitnącego i owocującego drzewa życia (zwanego arbor crucis, arbor vitae, crux florida). W apokryficznych aktach św. Andrzeja myśl wyrażona jest: " O krzyżu, najszlachetniejsze narzędzie zbawienia. O krzyżu, znaku zwycięstwa Chrystusa nad nieprzyjaciółmi. O krzyżu, zasadzony na ziemi, lecz owocujący w niebie. O imię krzyża wypełniające wszystkie rzeczy".

Treści idei wyrażone są nie tylko słowami, twórcy wyrażają je w okresie średniowiecza w inkunabułach, obrazach, rzeźbach. Na tej idei opierały się w sztuce wyobrażenia krzyża jako ulistnionego pnia zwanego crux florida - drzewa z gałęziami, sękami, liśćmi i owocami. Przeobrażenie się drzewa krzyża w drzewo życia zaznaczono wprowadzeniem ornamentu roślinnego wzdłuż belek krzyża bądź na ich krawędziach.
Przykładem jest ten krzyż.


KRZYŻ GOTYCKI
drewniany polichromowany, złocony. Wymiary: 299 x 200 cm. Figura Jezusa 272 x 190 cm. Krucyfiks z ok. 1400 roku.